نمونه گیری با سواب (Swab Specimens)

نمونه گیری و انتقال صحیح با سواب به کمینه شدن آلودگی نمونه با فلور طبیعی باکتریال بدن کمک می کند، که موجب افزایش صحت کار آزمایشگاه در شناسایی پاتوژن ها می شود.

بطور معمول سواب پنبه های استریل یا سایر مواد جاذب به جای پنبه استفاده می شود تا نمونه بافت های ملتهب و ترشحات حلق، نازوفارنکس، چشم، گوش، رکتوم یا زخم جمع آوری شود. نوع سواب به بخشی از بدن بستگی دارد که قرار است نمونه گیری شود. برای مثال، سواب با نوک پنبه ای برای گرفتن نمونه نازوفارنکس استفاده می شود.

پس از گرفتن نمونه، سواب فوراً در لوله استریل محفظه آن قرار داده می شود که ممکن است حاوی محیط کشت انتقالی از قبیل اینتر گاز برای گرفتن نمونه بی هوازی باشد. نمونه سواب معمولاً برای شناسایی پاتوژن ها یا ناقل های بدون علامت انواع خاصی از ارگانیسم های سرایت بیماری های استفاده می شود. زمان گرفتن نمونه با سواب هوشیار باشید که:

• کورینه باکتریوم دیفتریا به دو سواب و محیط کشت خاص نیاز دارد.
• بوردتلا پتروزیس به کشت نازوفارنکس و محیط کشت خاص نیاز دارد.
• نایسریا مننژایتیدیس به محیط کشت انتخابی غنی نیاز دارد.

تجهیزات لازم برای نمونه گیری از حلق

• دستکش
• آبسلانگ
• چراغ قوه
• سواب با نوک پنبه ای استریل
• لوله کشت استریل حاوی محیط کشت انتقالی (یا کیت تجاری)
• برچسب
• فرم درخواست آزمایش

برای نمونه گیری از نازوفارنکس

• دستکش
• چراغ قوه
• سواب نوک پنبه ای استریل انعطاف پذیر
• آبسلانگ
• لوله کشت استریل به همراه محیط انتقال
• برچسب
• فرم درخواست آزمایش
• لوله پیرکس دو سر باز یا اسپوکلوم بینی (اختیاری)

برای نمونه گیری از زخم

• دستکش استریل
• فورسپس استریل
• پد الکل یا بتادین
• سواب استریل
• سرنگ 10 میلی لیتری استریل
• نیدل استریل شماره 21G
• لوله کشت استریل با ماده انتقال (کیت تجاری برای کشت هوازی)
• برچسب
• لوله حاوی محیط کشت اختصاصی برای بی هوازی ها حاوی دی اکسید کربن یا نیتروژن
• وسایل تازه پانسمان زخم
• فرم درخواست آزمایش
• سرسوزن لاستیکی برای نیدل (اختیاری)

برای نمونه گیری از گوش

• دستکش
• محلول نرمال سالین
• پد گاز دو اینچی دو عدد
• سواب استریل
• لوله استریل با محیط کشت
• برچسب
• سرنگ 10 میلی لیتری و سرسوزن 22G 1″ [برای نمونه گیری از پرده صماخ (tympanocentesis)]
• برچسب
• فرم درخواست آزمایش

برای نمونه گیری از چشم

• دستکش استریل
• محلول نرمال سالین استریل
• پد گاز استریل 2 اینچی دو عدد
• سواب استریل
• لوپ کشت سیمی استریل [برای خراش قرنیه (corneal scraping)]
• لوله کشت استریل حاوی محیط کشت انتقالی
• برچسب
• فرم درخواست آزمایش

 

برای نمونه گیری از رکتوم:

• دستکش
• آب و صابون
• کهنه تمیز
• سواب استریل
• محلول نرمال سالین
• لوله کشت استریل با محیط انتقالی
• برچسب
• فرم درخواست آزمایش

 

               

اجرا

• هویت بیمار مطابق روتین موسسه مشخص شود.
• رویه برای بیمار شرح داده شود.

نمونه گیری از حلق

• به بیمار اطلاع دهید که ممکن است حین گذاشتن سواب دچار رفلکس اوغ زدن شود، اما رویه کمتر از یک دقیقه طول می کشد.
• گرفتن سواپ نهایتاً 10 تا 15 ثانیه طول می کشد، در حالی که کل رویه تقریباً 1 دقیقه طول می کشد.
• بیمار را آموزش دهید که بر روی صندلی یا لبه تخت صاف بنشیند در حالیکه روبروی شما قرار دارد.
• دستان خود را شسته و دستکش بپوشید.
• از بیمار بخواهید که سرش را به عقب خم کند.
• زبان بیمار را با آبسلانگ به پایین فشار دهید یا کنار بزنید.
• حلق را با چرغ قوه روشن کرده و از نظر مناطق ملتهب بررسی کنید.
• اگر بیمار شروع به اوغ زدن کرد، آبسلانگ را بیرون آورده و از وی بخواهید نفس عمیق بکشد. زمانی که بیمار آرام شد، مجدداً رویه را تکرار کنید اما نه به عمق دفعه قبل.
• از سواب سیمی دارای نوک پنبه ای استفاده کرده، ناحیه لوزه ای بیمار را از یک طرف به طرف دیگر سواب بکشید.
• از مناطق ملتهب یا قرمز حلق نمونه بگیرید. سواب نباید زبان، کام یا دندان ها را لمس کند.
• سواب را بیرون کشیده و فوراً در داخل لوله کشت قرار دهید.
• در کیت های تجاری، آمپول محیط کشت ته لوله را با فشار سواب بشکنید. سواب را به داخل محیط کشت فرو کرده و مرطوب کنید.
• دستکش را درآورده و دور بیاندازید، سپس دستان خود را به دقت بشویید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ نمونه گیری، موضع نمونه گیری
• در فرم مشخص کنید که بیشتر به وجود ارگانیسم از چه قسمتی مشکوک هستید.
• فوراً نمونه را به آزمایشگاه بفرستید.

نمونه گیری از نازوفارنکس

• بیمار را مطلع کنید که هنگام سواب گذاشتن ممکن است دچار رفلکس اوغ یا عطسه شود، اما رویه کمتر از یک دقیقه طول می کشد.
• گرفتن سواپ نهایتاً 10 تا 15 ثانیه طول می کشد، در حالی که کل رویه تقریباً 1 دقیقه طول می کشد.
• بیمار را آموزش دهید که بر روی صندلی یا لبه تخت صاف بنشیند در حالیکه روبروی شما قرار دارد.
• دستان خود را شسته و دستکش بپوشید.
• از بیمار بخواهید بینی خود را فین کند تا مجرای بینی تمیز و باز شود.
• با چراغ قوه باز بودن مجرای بینی بیمار را چک کنید.
• از بیمار بخواهید که یک بینی خود را بسته و با مجرای دیگر نفس بکشد. به صدای باز بودن مجرای بینی گوش کنید.
• از بیمار بخواهید سرفه کند تا ارگانیسم ها به فضای نازوفارنکس رانده شوند.
• در حالی که هنوز سواب را از بسته خارج نکرده اید، آن را به صورت منحنی خم کنید. بدون آلوده کردن، بسته را باز کنید.
• از بیمار بخواهید که سر خود را به عقب خم کند.
• به آرامی سواب را به اندازه 3 تا 4 اینچ (8-10 سانتیمتر) به داخل بینی باز بیمار و به داخل نازوفارنکس وارد کنید.
• سواب را در نزدیکی سپتوم بینی و کف بینی نگهدارید. سواب را سریعا چرخانده و بیرون بکشید (طبق کادر)
• اگر سوراخ بینی باریک است، از اسپکولوم بینی برای دسترسی بهتر استفاده کنید.
• بطور بدیل، زبان بیمار را با آبسلانگ فشار داده، سواب را به پشت اوولا ببرید، سپس چرخانده و خارج کنید.
• درب لوله را باز کرده و سواب را داخل آن قرار دهید و انتهای آلوده سواپ را بشکنید. سپس درب لوله را محکم ببندید.
• دستان خود را به دقت بشویید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ، محل نمونه گیری
• فرم درخواست را کامل کنید.
• اگر نمونه گیری برای شناسایی ویروس است، با آزمایشگاه در مورد تکنیک جمع آوری نمونه تماس بگیرید.

طریقه گرفتن نمونه نازوفارنکس

پس از وارد کردن سواب به داخل نازوفارنکس، سریع و با ملایمت سواب را بچرخانید تا نمونه گرفته شود. زمانی که سواب را می آورید، مواظب باشید که غشای مخاطی بینی بیمار زخم نشود.

نمونه گیری از زخم

• دستان خود را بشویید.
• میدان استریل کار را فراهم کرده، سپس دستکش خود را بپوشید.
• با استفاده از فورسپس استریل، پانسمان زخم را بردارید.
• پانسمان مرطوب را به طور مناسب دور بریزید.
• ناحیه اطراف زخم را با پنبه استریل الکل یا بتادین تمیز کنید. اجازه دهید که اطراف زخم خشک شود.
• برای کشت هوازی، از سواب نوک پنبه ای استریل استفاده کرده و تا حد امکان از ترشحات زخم جمع کنید، یا سواب را به طور عمقی در زخم فرو کرده، به آرامی بچرخانید.
• سواب را از زخم بیرون کشیده و فوراً در لوله حاوی محیط کشت هوازی بگذارید و درب آن را ببندید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ، محل نمونه گیری
• فرم درخواست را کامل کنید و فوراً به آزمایشگاه انتقال دهید.

هشدار:
هرگز ابتدا از روی پوست ترشحات جمع نکنید و سپس سواب را به داخل زخم فرو برید. ابتدا سواب استریل را به داخل زخم فرو کنید.

• برای کشت بی هوازی، سواب استریل نوک پنبه ای را در عمق زخم فرو کنید، به آرامی بچرخانید، آن را خارج کرده و فوراً در لوله حاوی محیط کشت بی هوازی بگذارید.
• بطور بدیل، یک زنگ 10 میلی لیتری را بدون نیدل به داخل زخم فرو کرده، بین 1 تا 5 میلی لیتر از ترشحات را با سرنگ آسپیره کنید. سر سوزن شماره 21G به سرنگ وصل کرده و محتوای آسپیره شده را فوراً به داخل محیط کشت تخلیه کنید.
• اگر لوله کشت بی هوازی در دسترس نیست، از درپوش لاستیکی استفاده کرده، به آرامی سرنگ را هوا گیری کنید. نوک نیدل را به داخل درپوش لاستیکی فرو کنید.
• دستکش خود را درآورده و دور بیاندازید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ، محل نمونه گیری
• فرم درخواست را کامل کنید و فوراً به آزمایشگاه انتقال دهید.
• مجددا دستکش استریل پوشیده و زخم را پانسمان کنید.

 

نمونه گیری بی هوازی

بیشتر باکتری های بی هوازی در مواجهه با اکسیژن می میرند. بنابراین بایستی با لوله های حاوی دی اکسید کربن یا نیتروژن منتقل شوند. لوله جمع کردن نمونه بی هوازی شامل یک درب لاستیکی بوده و از دی اکسید کربن پر است، یک لوله کوچک در داخل لوله اصلی است که حاوی دی اکسید کربن است و خود سواب به یک پیستون لاستیکی متصل است. قبل از نمونه گیری، لوله کوچکتر داخلی حاوی سواب بر روی یک ترمز لاستیکی نگهداری شده است (لوله سمت راست) که پس از نمونه گیری با لوله بزرگتر یکی شده و نمونه را در معرض محیط غنی از دی اکسید کربن قرار می دهد.

نمونه گیری از گوش

• دست های خود را شسته و دستکش بپوشید.
• به آرامی گوش بیمار را با محلول نرمال سالین و گاز تمیز کنید.
• سواب استریل را به داخل کانال گوش فرو کنید. به آرامی بر روی دیواره کانال چرخانده و مواظب باشید که به پرده گوش آسیب نزنید.
• سواب را بیرون کشیده، مواظب تماس با سطوح خارجی باشید که نمونه آلوده نشود.
• سواب را داخل لوله حاوی محیط کشت انتقالی قرار دهید.
• دستکش خود را درآورده و دور بیاندازید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ، محل نمونه گیری
• فرم درخواست را کامل کنید و فوراً به آزمایشگاه انتقال دهید.

نمونه گیری از گوش داخلی

• دست های خود را شسته و دستکش بپوشید.
• به آرامی گوش بیمار را با محلول نرمال سالین و گاز تمیز کنید.
• دستکش خود را درآورده و دور بیاندازید.
• بعد از اینکه درمانگر صماخ را با نیدل سوراخ کرد و مایع را به داخل سرنگ آسپیره کرد، سواب را داخل لوله حاوی محیط کشت انتقالی قرار دهید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ، محل نمونه گیری
• فرم درخواست را کامل کنید و فوراً به آزمایشگاه انتقال دهید.

نمونه گیری از چشم

 

• دست های خود را شسته و دستکش بپوشید.
• به آرامی بیرون چشم را از هر گونه ترشح با نرمال سالین و پد گاز استریل تمیز کنید. از گوشه داخلی چشم به سمت گوشه خارجی تمیز کنید.
• پلک پایین را به سمت پایین بکشید تا کیسه ملتحمه معلوم شود.
• به آرامی سواب را بر روی ملتحمه بکشید. مواظب باشید که به سطوح اطراف برخورد نکند.
• برای جلوگیری از تحریک قرنیه یا تروما به قرنیه در اثر حرکت ناگهانی چشم یا بیمار، سواب را به موازات چشم گرفته و بکشید.
• اگر اسکرپ قرنیه لازم باشد، پزشک با استفاده از لوپ کشت سیمی نمونه گیری می کند.
• سواب را فوراً داخل لوله حاوی محیط کشت انتقالی قرار دهید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ، محل نمونه گیری
• فرم درخواست را کامل کنید و فوراً به آزمایشگاه انتقال دهید.

نمونه گیری از رکتوم

• دست های خود را شسته و دستکش بپوشید.
• اطراف مقعد بیمار را با کهنه تمیز و آب و صابون تمیز کنید.
• سواب را با استفاده از نرمال سالین یا آبگوشت محیط کشت مرطوب کنید.
• سواب را در داخل مقعد بیمار گذاشته، در نوزادان یک سانتیمتر و در بالغین 4 سانتیمتر فرو کنید.
• زمانی که سواب را بیرون می کشید، به آرامی آن را به دیواره های رکتوم بمالید تا از سطح وسیعی از مخاط رکتوم نمونه گیری شود.
• سواب را فوراً داخل لوله حاوی محیط کشت انتقالی قرار دهید.
• نمونه را برچسب بزنید: نام بیمار، شماره اتاق، نام پزشک، تاریخ، محل نمونه گیری
• فرم درخواست را کامل کنید و فوراً به آزمایشگاه انتقال دهید.

توجهات خاص

• اگر بیمار اخیرا آنتی بیوتیک مصرف کرده است، در فرم درخواست قید کنید.
• از تمیز کردن زخم پرینه با الکل پرهیز کنید، زیرا می تواند موجب تحریک بافتی شود.
• اطمینان حاصل کنید که ماده ضدعفونی کننده وارد زخم نشود.
• در زمان گرفتن نمونه چشم از آنتی سپتیک استفاده نکنید زیرا موجب تحریک چشمها شده و رشد ارگانیسم ها در محیط کشت را مهار می کند.
• زمان نمونه گیری از چشم بیماران کودک یا بدون همکاری، بیمار را رسترنت کنید یا شخصی سر بیمار را محکم نگهدارد تا در اثر حرکت ناگهانی به چشم آسیب وارد نشود.

گزارش

موارد زیر در پرونده بیمار ثبت شود:

• زمان، تاریخ، موضع نمونه گیری
• مصرف اخیر آنتی بیوتیک
• وجود ظاهر غیر معمول یا بوی بد نمونه