تهیه گسترش خون محیطی

گستره می تواند از خون بدون ضد انعقاد یا با خون حاوی اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA) تهیه شود. ولی نباید از خون هپارینه بدین منظور استفاده کرد زیرا ویژگیهای رنگ پذیری سلولها در خون هپارینه و EDTAدار متفاوت است. لام باید تمیز بوده و عاری از گرد و غبار باشد. وجود گلبولهای چربی روی لام توزیع طبیعی سلولها را در طی فرایند پخش مختل می کند. اسلاید نباید دارای خلل و فرج زیادی باشد زیرا باعث جذب بیش از حد رنگ و درنتیجه تیرگی زمینه و پررنگ شدن بیش از حد هسته لکوسیتها می شود. گسترش خون محیطی می تواند توسط دست یا با دستگاه اتوماتیک تهیه شود.

روش های اتوماتیک تهیه گسترش خون محیطی :

• روش سانتریفوژ با دستگاه مخصوص : یک قطره کوچک خون در مرکز یک لام شیشه ای که بصورت افقی روی سانتریفوژ مخصوص قرار داده شده است، گذاشته می شود. روند چرخاندن لام توسط دستگاه یک گستره تک لایه نازک و یکنواخت خون می شود. در این روش گستره فاقد حاشیه طرفی می باشد.
• دستگاه اتوماتیک تهیه اسلاید با پخش گوه ای : چندین مدل تجارتی از این دستگاه در دسترس می باشد. این دستگاه ها قابلیت خشک کردن سریع و توانایی تهیه چندین گسترش از یک نمونه را برای رنگ آمیزی های مختلف را دارا می باشد.

روش دستی به روش گوه ای :

قطره ای خون به قطر 2 تا 3 میلی متر را در وسط عرض یک لام و در یک سانتیمتری انتهای آن قرار دهید. بدون تأخیر لبۀ لام پخش کننده را با زاویۀ 30 تا 45 درجه در جلوی قطره قرار داده و به سمت عقب بکشید. بعد از تماس لبه لام پخش کننده و پخش شدن قطره در پشت لام، آنرا با سرعت متوسط و یکنواختی به جلو برانید. خون نباید به زیر لبه لام پخش کننده نفوذ کند و فقط بدلیل چسبندگی به لبه لام پخش کننده به جلو حرکت داده شود. درغیر این صورت علاوه بر آسیب دیدن سلولها باعث دندانه دندانه شدن لبه گسترش شده و توزیع سلولها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. برای جلوگیری از این اشکال تکنیکی لبه لام پخش کننده باید کاملاً هموار و صاف باشد تا مماس با لام زیرین قرار گیرد. درصورت انتخاب قطره مناسب و رعایت نکات بالا گسترش باید طولی حدود 3 سانتیمتر داشته و به شکل پر باشد. در یک گسترش خوب تغییری تدریجی از ناحیه ضخیم به نازک وجود دارد. هر چه گسترش سریعتر خشک شود آرتیفکتهای ناشی از خشک شدن آهسته مانند مچاله شدن سلولها کاهش می یابد. دلایل ضخیم شدن گسترش :

• قطرۀ بزرگ
• سرعت زیاد لام پخش کننده
• افزایش زاویه لام پخش کننده با لام زیرین

دلایل نازک شدن بیش از اندازه برعکس دلایل ضخیم شدن می باشد.

توزیع سلولهای بزرگ مثل بلاست ها ترجیحاً در حاشیه های طرفی اسلاید می باشد. بنابراین عرض پخش کننده باید از عرض اسلاید کمتر باشد. زاویه پخش در بیماران با آنمی شدید یا پلی سیتمی ورا باید تغییر کند. در موارد آنمی زاویه باید افزایش پیدا کند و برعکس در موارد پلی سیتمی زاویه باید کاهش یابد. در بیماران پلی سیتمی می توان خون حاوی EDTA را با سرم فیزیولوژی یا پلاسمای AB به نسبت 1 به 1 رقیق کرد.

نمونه ای از گسترش های نامناسب. از چپ به راست : 1-گسترش دندانه دار به دلیل نامناسب بودن لبه لام پخش کننده، 2- حرکت و سرعت غیریکنواخت لام پخش کننده،3- گسترش کوتاه به دلیل سرعت بالای حرکت لام پخش کننده،4- گسترش خیلی کوتاه به دلیل کوچکی قطره خون،5- گسترش باریک به دلیل به جلو راندن لام پخش کننده قبل از پخش شدن خون پشت لام،6- چرب و کثیف بودن لام،7-  شکل نامناسب گسترش به دلیل فشار غیریکنواخت روی لام پخش کننده،8- گسترش غیر یکنواخت به دلیل صاف نبودن لبۀ لام پخش کننده.